Politieke vernieuwing

Op wie moeten we stemmen als er verkiezingen zijn? Welke partij leidt ons naar een vreedzame wereld, naar een zorgeloos bestaan? Welke politicus is een toonbeeld van wijsheid en integriteit? Wie koppelt een gedurfde visie aan dappere slagvaardigheid? Ondanks het feit dat oude en nieuwe partijen hun uiterste best doen om stemmen te trekken, is het duidelijk dat de politiek aan vernieuwing toe is. Wie goed luistert, hoort de politiek kraken in haar voegen. Wat is er aan de hand?

Van droom naar werkelijkheid

Afbrokkelend draagvlak
De parlementaire democratie staat onder druk. Steun aan de pilaren, de politieke partijen, brokkelt af. Wij, de kiezers, zijn niet meer gebonden aan één partij. Vrijheid van keuze verkiezen we boven het gebonden zijn aan verstokte idealen. De ledenaantallen lopen terug en nieuwe aanwas blijft uit. En bij de volgende verkiezingen stemmen we net zo makkelijk weer op een andere partij.

Ook het regeringsbeleid spoort ons niet aan om opgetogen naar de stembus te gaan. Aangezien in ons politieke bestel geen van de partijen de absolute meerderheid heeft, ontbeert het beleid een duidelijke richting. Het gekonkel regeert. Het maakt niet uit wie er wint, de uitkomst (het beleid) is in grote lijnen hetzelfde. Zeker nu economische motieven leidend, zo niet moordend, zijn op alle beleidsterreinen.

Ook desillusie speelt de politiek parten. We zijn teleurgesteld geraakt. Wie van de politici maakt zijn verkiezingsbeloften waar? Wie in Den Haag weet nog wat er in het land speelt? Wie luistert er echt? We zijn de mooie praatjes en lelijke leugentjes van de goedgetrainde dames en heren op het Binnenhof zat. Telkenmale bewijzen ze ver van ons af te staan en hun eigen belang voorop te stellen.

Tot slot is er een grote verschuiving van macht gaande: van nationaal naar internationaal niveau. Ons land is aan handen en voeten gebonden aan de internationale verdragen waaronder haar handtekening staat. Bovendien maakt de EU op steeds meer terreinen de dienst uit. Den Haag wordt het uitvoerend loket van de in Brussel genomen besluiten. Heeft stemmen op een landelijke partij nog wel zin?

Machtsvacuüm
Wie door de gelikte verkiezingsspotjes en strak geregisseerde debatten heen prikt, kan niet anders dan de conclusie trekken dat de huidige politieke constellatie haar langste tijd heeft gehad. We bevinden ons in een groeiend vacuüm. Niet alleen vanwege een gebrek aan belangstelling, steun, geloofwaardigheid en daadkracht, ook ideologisch gezien.

Wat is de waarde van christelijke politiek, als de koopman de dominee het nakijken geeft en geld verdienen belangrijker is dan de rechten van de mens? Wat is de waarde van liberale politiek, als de macht verschuift naar multinationals die slechts uit zijn op eigen gewin en de rekening presenteren aan de burgers? Wat is de waarde van socialistische politiek als er sprake is van massawerkloosheid en een gebrek aan solidariteit?

Een derde weg
Wat kunnen we doen nu de oude politiek het laat afweten? We kunnen onze rug ernaartoe keren. Maar afzijdigheid is de doodsteek voor een democratie, het begin van het einde. En wat dan? We kunnen ook terugvallen op oude, beproefde recepten a la politici als Trump en Wilders. Zij prediken nationalisme en protectionisme als oplossing. Maar leven is synoniem aan verandering, het terugdraaien van de klok is als zand in de motor. Wat als we vastlopen? 

Er is ook een derde weg, een uitdagende weg. Namelijk het ontwikkelen van een visie, het schetsen van een toekomstbeeld, het stellen van een gemeenschappelijk doel. Niet als individu of als partij, maar met z'n allen.

Het ontwikkelen van een gezamenlijke visie heeft twee grote voordelen. Door richting te geven aan het leven in algemene zin, krijgt ons individuele leven ook meer inhoud en zin. We weten weer waarvoor we het doen. Daarnaast schept het een onderlinge band, een gevoel van verbondenheid. Samen de schouders zetten onder het scheppen van een nieuwe toekomst.

Tijd voor een nieuwe stap
We zijn als een kudde schapen die het vertrouwen in de herder heeft verloren. We geloven niet meer dat de huidige politiek ons zal leiden naar een fijn en zorgeloos leven. 

Als leiders het laten afweten, dan zullen we het zelf moeten doen. En dat is de richting die we op kunnen: meer zelfbeschikking en autonomie. Een richting die politieke en religieuze dogma's overstijgt. Of je nou socialist of liberaal bent, christen of moslim, iedereen kan zich hierin vinden.

De monarchie is de afgelopen 100 jaar ingehaald door de parlementaire democratie. De macht van de absolute vorst is verschoven naar het volk. Nu steeds meer mensen het vertrouwen verliezen in hun vertegenwoordigers, is het tijd voor een nieuwe stap, een stap naar meer vrijheid, naar meer invloed en uiteindelijk naar zelfbeschikking. De touwtjes van ons leven in eigen hand nemen. Meer vrijheid, minder regels, meer invloed, minder betutteling.

Zelf doen
Zelfbeschikking is een weg die we kunnen inslaan. Zelf verantwoordelijk zijn, in plaats van afschuiven en verschuilen. Zelf de handen uit de mouwen steken in plaats van afwachten en wegkijken. 

In alle vrijheid de samenleving vormgeven op een door ons gewenste manier. Dit vereist een andere manier van denken en leven, zowel van politici als van ons, de burgers. Niet langer gebaseerd op strijd, angst en egoïsme, maar op een gevoel van individuele verantwoordelijkheid en gemeenschapszin.

Om dit te kunnen bewerkstelligen dient aan twee voorwaarden voldaan te worden. 

1. Om te voorkomen dat we de gegeven vrijheid misbruiken voor eigen belang, zullen we met onszelf aan de slag moeten. Het hart openen als dat gesloten is, uitzoeken waar egoïstische handelingen op gebaseerd zijn en emoties helen zoals verdriet en boosheid. Oftewel, het pad lopen van heling en transformatie, van bewustwording en bezieling. Wij, de bouwstenen, dienen immers mooi en stevig genoeg te zijn om de weelde van een vrije samenleving te kunnen dragen.

2. Daarnaast dient de politiek vrijwillig afstand te doen van haar macht. Niet langer de samenleving van bovenaf willen dicteren, maar initiatieven vanuit de bevolking stimuleren en faciliteren. Niet langer het leven willen dichttimmeren met regels en wetten, maar het invoeren van directe democratie en het terugdringen van regelgeving. Niet langer begluren en bestraffen, maar adviseren en begeleiden. De nieuwe politiek schept de voorwaarden, wij burgers de maatschappij waarin we leven.

Een lange weg
Het vernieuwen van de politiek in deze richting is niet een kwestie van de knop omzetten. Het is een lange en moeilijke weg die we samen moeten afleggen. We zullen succesvol zijn als we tegenstellingen niet langer aandikken maar gemene delers gaan zoeken, als we elkaar niet langer bekritiseren en bestoken maar steunen en gaan samenwerken, als we niet langer varen op uiterlijk vertoon en verbale kracht maar op inhoud. Dit geldt niet alleen voor politici maar ook voor ons, de burgers.

Leven in vrijheid en gelijkwaardigheid is het grootste en mooiste ideaal dat er is. Realisatie van deze droom zal niet als een cadeau uit de lucht komen vallen, maar het product zijn van een inspanning van ons allen. Wie doet er mee?

David Goedhart,
Politicoloog en Initiatiefnemer Partij van de Liefde